SOVUQ URIShI davosi

Odam uzoq vaqt sovuq havoda qolib ketsa, terisini sovuq urishi mumkin.

Past harorat ta’sirida organizm to‘qi- malarida shikastlanish paydo bo‘ladi. So- vuq olgan joyda to‘qimalar uvishadi, keyin ishadi, ko‘karadi. Bu joylardagi teri og‘riy- di, xuddi kuyishday pufakchalar paydo bo‘la- di. Bu holatlarda sovuq urgan joylar tuza- lib, iz qoldirmaydi. Biroquzoq sovuq oldi- rish natijasida to‘qimalar, hatto suyaklar ham o‘lishi holati yuzaga keladi, shunda jar- rohlik aralashuvisiz bu darddan xalos bo‘- lishning iloji bo‘lmay qoladi.

Sovuq urganda xalq tabobati quyidagi- larni tavsiya etadi:

• Sovuq urganda oqarib, sezmay qolgan terida qon aylanishini tiklash uchun be- morni issiq joyga olib borish kerak, toza mato yoki dastro‘molga kamfora yoki borat spirti quyilib (bular topilmasa, odeko- lon ham bo‘ladi), sovuq olgan joylar ishqa- lanib artiladi. Aslo artish uchun qor yoki qo‘lqop ishlatmang, bular bilan teriga shi- kast yetkazib, infeksiya kiritib yuborish mumkin.
• Olmaning bo‘lagini yoki yangi qirg‘izdan o‘tkazilganini teri kuygan, sovuq urgan va uzoq bitmaydigan yaralariga qo‘yish kerak.
• Daraxtsimon aloe barglari eziladi va sharbati olinadi. Sovuq urgan joylar- ni yuvish yoki paxtaga botirib qo‘yish uchun ishlatiladi.
• Sovuq urgan joyga yangi uzilgan qovoq- ning mag‘zi bostirib qo‘yiladi.
• Kartoshka sharbati siqib olinib, toza mato sharbat bilan bo‘ktiriladi va sovuq olgan joyga kuniga bir necha marta bosti- rib qo‘yiladi.
• Seldereyning yangi bargidan bo‘tqa qi- linib, sovuq urgan joyga qo‘yiladi.
• Kalendula gulidan tayyorlangan aroqli damlamasi ham qo‘llaniladi: 2 osh qoshiq quruq gullarga 100 ml aroq quyiladi va bir necha kun damlanadi. Keyin dokadan o‘tka- zib olinib, sirtga qo‘llaniladi.
• Sovuq urgan joyni yuvish, bog‘lam va kompress qo‘yish uchun oddiy dastorbosh (tmsyachelistnik) o‘ti damlamasi qo‘llani- ladi. 4 osh qoshiq quruq o‘t 1 stakan qaynoq suvda 1 soat damlanadi va dokadan o‘tkazib olinib, ishlatiladi.
• Ingichka bargli qizilqon (ivan-chay) yangi siqilgan sharbati ham keng qo‘llani- ladi. Sharbatini yosh barg va novdalari- dan qilish tavsiya etiladi. Bu vosita sirt- ga ishlatiladi va yaralarni bitishini tez- lashtiradi.
• Oddiy eman po‘stidan tayyorlangan qay- natma sovuq urgan joylarga kompress qi- lish uchun yaxshi vositadir. Buning uchun 2 osh qoshiq qurigan po‘st yanchilib, yarim litr suvda past olovda 15 daqiqa qaynatiladi, sovutiladi va dokadan o‘tkaziladi.
• Botqoq sushenitsasi o‘tining yog‘li eks- trakti ham kompress qo‘yish uchun qo‘llani- ladi. 1 osh qoshiq quruqo‘t kukunday bo‘lgun- cha yanchiladi va ustidan bir stakan kunga- boqar yog‘i quyiladi va tez-tez aralashtirib turgan holda 7-10 kun damlanadi. Cho‘kindi- ni tubida qoldirgan holda malhamni bo- shqa idishga quyib oling.
• Agar sovuq olishi natijasida gangre- na yuzaga kelsa, oq tol po‘sti unday bo‘lgun- cha maydalanib, kukunidan sepki dori si- fatida ishlatish mumkin.
• Kuniga bir necha marta kartoshka qay- natmasidan sovuq urgan joyga iliq kom-

presslar qo‘yish kerak. Kompressni har 15′ 20 daqiqada almashtirish lozim.

• Sutkada bir-ikki marta sovuq urgan joylarni g‘oz yog‘i yoki chakanda yog‘i bilan surkash kerak.
• Qirg‘ichdan o‘tkazilgan piyoz, moychechak damlamasi (1 osh qoshiq quruq gullar usty’ dan qaynab turgan suvdan 1 stakan quyib, yarim soat damlanadi va dokadan o‘tkazib olinadi).
• Kuniga bir necha marta sovuq suvdan kompress qilish kerak: dokani sovuq suv’ ga botirib olib, biroz siqib tashlab, sovuK urgan joyga qo‘yiladi, ustidan sellofan tortilib, bog‘lab qo‘yiladi.
• Yangi uzilgan sholg‘omni qirib bo‘tqa ho’ liga keltiring, unga quritilgan selderey’ ni maydalab qo‘shing va sovuq olgan joyga kompress sifatida qo‘ying.
• Sovuq urgan qo‘l va oyoq barmoqlari tana tomonga qarab uqalanadi, so‘ngra biroz iliq suvga solinadi. Asta-sekin suvga iS’ siqroq suvdan quyib borib, uni 37 °S gacha olib boring. Keyin qo‘l yoki yumshoq sochiK bilan uqalanadi. Sterillangan bint bilaN o‘rab qo‘yiladi va bemorga choy beriladi.

Agar bu ishlar birdan sovuq urgandan qI’ linsa, muolaja samara beradi. Lekin ora’ dan vaqto‘tib ketib, teri qizarib, pufaklar paydo bo‘lsa, uqalash va iliq vannachalar

qilish mumkin emas. Bu holatda zararlan- gan joyga bog‘lam qo‘yib, shifokorni chaqi- rish kerak.

• Selderey quruq ildizi yanchilgani 200 g olinib, ustidan qaynoq suv quyilib, 10 daqiqa past olovda qaynatiladi, dokadan o‘tkazib olinib, biroz sovutiladi (qo‘l kuy- maydigan darajada) va unga sovuq urgan qo‘l yoki oyoq tiqib qo‘yiladi, suv sovib qolguncha ushlab turiladi. Keyin o‘sha yerga sovuq suv quyib yuborilib, g‘oz moyidan surkab qo‘yi- ladi. Bu moyni har kuni kechqurun 1-2 hafta davomida surtish kerak.
• Quloqlarni sovuqurdirmaslikuchun so- vuq havoga chiqishdan oldin ularga g‘oz yog‘i- ni surtib qo‘yish kerak.